Drewno, tak jak każdy surowiec, ma swoje wady i zalety. Myśląc o wadach drewna, od razu na myśl nasuwają się sęki. Występują one nawet w podziale wad drewna tuż obok: pęknięć, wad kształtu i budowy, zgnilizny, uszkodzeń mechanicznych oraz zabarwień. Jednak trzeba się głębiej zastanowić, czy w niektórych przypadkach nie można zakwalifikować sęków jako zalet drewna? Ktoś może zapytać: wady jako zalety? Absurd! Przyjrzyjmy się zatem bliżej tej hipotezie i sprawdźmy, czy faktycznie sęki mogą być również zaletą drewna, czy bezwzględnie są jedynie wadami.
Czym są sęki?
Rozważania wypada zacząć od zdefiniowania sęków. Najprościej mówiąc, sęki to pozostałości po gałęziach, które wrastały w pień drzewa. Sęki powstają w ciągu całego życia drzewa. Drzewa bez sęków praktycznie nie istnieją. Sęki można podzielić na widoczne (otwarte) i niewidoczne (zarośnięte, ślepe). Z sękami otwartymi mamy do czynienia, gdy możemy je dostrzec na powierzchni drewna okrągłego. Dzielą się na kilka grup, w zależności od kształtu (okrągłe, owalne, podłużne). Inaczej jest z sękami ślepymi, mimo iż ich nie widać, uważny obserwator jest w stanie zauważyć symptomy, które wskazują na istnienie sęków w danym miejscu. Powstają one przez zarastanie drewnem dolnych warstw gałęzi, które w czasie wzrostu drzewa obumierają. Z sękami ślepymi mamy do czynienia wtedy, gdy na pobocznicy drzewa zaobserwujemy guzy lub deformacje kory, zwane brewkami lub różami. Guz to wypukłość, która zakrywa płytko wrośnięty sęk. Występuje u wszystkich drzew, zwłaszcza u iglastych. Niezwykły jest świerk – w tym przypadku trudno jest znaleźć jakiekolwiek guzy, dlatego można go uznać za wyjątek. Z biegiem czasu (po kilku latach) guz może przejść w brewki. Róża jest kolistym i promieniowym zmarszczeniem kory. W przeciwieństwie do guza skrywa głęboko ukryty sęk. Róże występują u drzew, które posiadają grubą, płytkowatą korowinę, np. u dębu i sosny. Brewki podobnie do róż zwiastują głęboko zatopiony sęk. Są one symetrycznymi pasami ukośnych zmarszczeń kory drzewa. Widoczne są w pobliżu blizny ukrywającej sęk – biegną stycznie do niej. Brewki można zaobserwować na gatunkach liściastych o cienkiej korze, np. na brzozie, osice.
Sęki – wady i zalety
Do najpoważniejszych ujemnych dla drewna skutków występowania sęków należy jego osłabienie pod względem właściwości mechanicznych: zmniejsza się wytrzymałość drewna na rozciąganie wzdłuż włókien oraz na zginanie statyczne. Drewno najbardziej osłabiają suche i niezrośnięte z pniem sęki. Tarcica ze zbyt dużą ilością sęków nie nadaje się do wykorzystania w meblarstwie czy stolarstwie. Takie nagromadzenie sęków w drewnie znacznie utrudnia jego wykorzystanie. Sęki utrudniają również rozłupywanie drewna (dzieje się to za sprawą sęków zrośniętych z pniem – w przeciwieństwie do sęków niezrośniętych zwiększają one wytrzymałość na rozłupywanie). Jest to już pierwsza oznaka, że sęk może mieć również pozytywny wpływ na drewno. Kolejnymi zaletami jest możliwość wykorzystania sęków w meblarstwie i stolarstwie – dzięki walorom estetycznym sęków zdrowych. Sęki są ciemniejsze niż otaczające je drewno, kontrastują z nim, tworząc ciekawe wzory. Często wykorzystywane jest to przez producentów mebli – tak „ozdobione” meble zyskują na niepowtarzalności. W niektórych przypadkach sęki usuwa się poprzez flekowanie i zastępuje innym kawałkiem drewna – tak przygotowane drewno może posłużyć np. za podbitkę dachową. W przypadku dużych skupisk małych sęków (np. w dębie różyczkowym lub wiązie oczkowym) wpływają one na handlową wartość drewna – dzięki nim nazwa jest barwniejsza, przyciąga uwagę, a poza tym samo drewno wykorzystywane jest do tworzenia instrumentów muzycznych.
Podsumowanie
Jak widać sprawa z sękami nie jest tak prosta, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Oczywiście sęki bezsprzecznie są wadą drewna i to w większości przypadków bardzo poważną. Nie można jednak pominąć faktu, że w niektórych opcjach sęki potrafią pozytywnie wpłynąć na odbiór drewna – czy to pod względem czysto estetycznym, czy też użytkowym. Wszystko zależy od rodzaju sęka i tego czy jest zdrowy. Reasumując, sęki mogą być również pozytywnie odbierane przez osoby zajmujące się przemysłem drzewnym oraz ich klientów.
Napisz komentarz Cancel Reply